نحوه بازیابی خاطرات مغز ما هنوز کاملا درک نشده است، مغز انسان چیزی کمتر از رایانه نیست. همانطور که می دانید تمام افکار و خاطرات در مغز ما طبقه بندی شده اند و هر بار که مورد مشابهی با خاطرات خود را می بینیم، ذهن مان آن را تشخیص می دهد.گاهی مغز ما حتی حوادثی را که هرگز اتفاق نیافتاده است را می تواند تصور کند، در حقیقت سوالی که در این زمینه به ذهن خطور می کند، این است که چرا این خاطرات هرگز کمرنگ نمی شوند؟
متخصصان بر این باورند حافظه در چندین ناحیه از مغز قرار گرفته است و شبکه پیچیده ای را تشکیل می دهد که هر رشته از آن، نماد خاطرات مختلف ما هست و تقابل این گره ها خاطرات جامعی از یک رویداد یا فرد را خلق می کند. زمانی که فرد قصد دارد چیزی را به یاد بیاورد، ابتدا باید یک سینگال شنیداری، حسی یا بینایی را دریافت کند.
این سیگنال در بخش های مختلف قشر مغز رخنه می کند و در حافظه ذخیره می شود؛در نهایت همگی یک خاطره کامل و کدگذاری شده را در مغز شما شکل می دهند. از این رو، زمانی که به موضوع خاصی فکر می کنید، یادآوری این خاطره تمامی الگوهای عصبی مربوطه در مغز را فعال می کند و کد این خاطره در مغزتان رمزگشایی می شود.
حافظه بلندمدت به شما این امکان را می دهد که اطلاعات بسیار قدیمی را از گذشته به خاطر بیاورید. به عقیده متخصصان، حتی زمانی که فراموشی های روزمره موجب ایجاد اختلال در توانایی مغز برای یادآوری خاطرات می شوند، حافظه بلندمدت به هیچ عنوان تحلیل نمی رود و قادر است حجم نامحدودی از اطلاعات را در خود ذخیره کرده و آن را تا ابد حفظ کند.
چهره ها، عطرها و … از جمله خاطراتی هستند که تا آخر عمر در مغز باقی می مانند؛ چرا که وقتی چیزی را می آموزید یا درک می کنید، شبکه های عصبی متشکل از نورون های فراوان که در مغز با یکدیگر ارتباط دارند. تقویت می شوند و پروتئینی تولید می کنند که مدارهای عصبی را استحکام می بخشد. به مرور زمان، وقتی مغز چیزی را مکررا می آموزد، کارایی این شبکه ها افزایش می یابد و با هر منظره، صدا یا حسی که قشر مغز را درگیر کند، آن خاطره خاص یادآوری می شود.
حافظه بلندمدت فرایندهای پیچیده ای دارد اما درک عملکرد حافظه کوتاه مدت نسبتا ساده است؛ چون تنها چند دقیقه به طول می انجامد. با این وجود اگر اطلاعات موجود در حافظه کوتاه مدت به منطقه ای از مغز برسد که در آنجا همراه با اطلاعات پیچیده تر دیگر پردازش شود یا برای همیشه از ذهن تان پاک خواهد شد یا در حافظه بلندمدت ذخیره می شود.
حافظه کوتاه مدت به دو دسته حافظه کوتاه مدت منظم و حافظه کوتاه مدت فعال تقسیم می شود و شیوه پردازش اطلاعات در آنها متفاوت است. اگر اطلاعات دریافتی اهمیتی نداشته باشند، مدت زمان کوتاهی در مغز باقی می مانند و وارد فاز پردازش پیچیده مغز نمی شوند اما حافظه کوتاه مدت فعال با تکرار اطلاعات می تواند آنها را برای مدت زمان طولانی حفظ کند.
اگر آهنگی را تنها یک بار بشنوید، محال است آن را یاد بگیرید اما اگر چندین بار به آن گوش کنید، متن ترانه وارد قشر «فرونتال» مغزتان شده و برای ورود به حافظه بلندمدت پردازش می شود؛ در الی که حافظه بلندمدت با ثبات و دگرگونی ئائمی شبکه های عصبی گسترده در مغز حفظ می شود، حافظه کوتاه مدت را الگوهای کوتاهی از ارتباطات عصبی در نواحی «فرونتال»، «پری فرونتال» و «پاریتال» مغز حمایت می کنند.
شکبه مغزی انسان چیزی کمتر از تار عنکبوت نیست. بسیاری از قسمت های مغز به شما کمک می کنند واقعیت ها، رویدادها، مهارت ها، کارها، مفاهیم و تجارب خود را به کمک فرایند پردازش و چگونگی شکل گیری شبکه های عصبی به یاد بیاورید. همچنین این شبکه ها به حفظ اطلاعات و شکل گیری حافظه ای که تا آخر عمر با شما می ماند نیز کمک می کند.