هدف شما از این سفر چیست؟ داخل کیفتان چه دارید؟ این‌‌ها سوالاتی است که پلیس مرزی پیش از ورود مسافران و گردشگران به کشورهای عضو اتحادیه اروپا از آنها می‌پرسد و تشخیص می‌دهد که آیا پاسخ‌های مسافران قانع‌کننده است یا خیر. اما این امکان وجود دارد که به‌زودی هوش‌مصنوعی جای پلیس مرزی را بگیرد و با ارزیابی پاسخ‌ها و حالات بیان مسافر تعیین کند که آیا او راست یا دروغ می‌گوید.

این هوش‌مصنوعی درواقع هدف اصلی پروژه‌ای است که کمیسیون اروپا در چارچوب برنامه «افق ۲۰۲۰» بودجه‌ای ۴٫۵ میلیون یورویی به آن اختصاص داده است.

طرح آزمایش این هوش‌مصنوعی به‌زودی در کشورهای مجارستان، لیتوانی و یونان آغاز خواهد شد و به‌ مدت ۶ ماه به‌طول خواهد انجامید.

کارشناسان این پروژه می‌گویند: «آزمایش‌هایی که تاکنون انجام شده است از این فرضیه حمایت می‌کنند که رفتارهای غیرکلامی قادرند در سطوح چشمگیر برای شناسایی دروغ استفاده شوند. این دستگاه، بخشی از سامانه بسیار پیچیده‌ای است که قادر است نشانگرهایی را به پلیس ارائه دهد و درنهایت پلیس تصمیم خواهد گرفت که اجازه بدهد مسافر عبور کند یا برای کنترل‌های بیشتر همچنان بماند.»

این هوش مصنوعی که با شناسه iBorderCtrl معرفی شده و روی وبگاه رسمی اتحادیه اروپا از آن به‌عنوان «سامانه هوشمندی که برای تعیین دروغ‌ها به پلیس مرزی در شناسایی مهاجران غیرقانونی و پیش‌گیری از جنایات و تروریسم کمک خواهد کرد» یاد شده است.

این سامانه کنترل به دو بخش تقسیم می‌شود؛ نخست باید اپلیکیشنی آنلاین را بارگذاری کرد و روی آن عکس‌های گذرنامه‌ها، چهره و تایید منابع مالی سفر بارگذاری کرد. سپس نوعی پلیس مجازی که زبان، قومیت و جنسیت مسافر را بررسی می‌کند سوالاتی را از مسافر می‌پرسد و او باید در مقابل وب‌کم به این سوالات پاسخ دهد. این پاسخ‌‌ها و حالت بیان مسافر هنگام پاسخ‌گویی به هوش‌مصنوعی ارسال می‌شود و این ابزار ۳۸ حالت بیانی ازجمله حرکات ریز پلک را بررسی می‌کند و براساس این تجزیه‌وتحلیل تعیین می‌کند چه کسی دروغ می‌گوید.

براساس گزارش نیوساینتیست، این «دروغ‌سنج» نسخه اصلاح‌شده نرم‌افزاری است که ماه جولای گذشته روی گروه کوچکی متشکل از فقط ۳۰ نفر آزمایش شد و نشان داد که این سامانه قادر است با دقت ۷۶ درصد دروغگوها را پیدا کند.

اما iBorderCtrl با این نرم‌افزار تفاوت‌هایی دارد و بسیاری از دانشمندان انتقادهایی را نسبت به آن وارد و از آن به‌عنوان «شبه‌علم» یاد کرده‌اند. این دانشمندان معتقدند علائم غیرکلامی برای مثال حالات بیانی ریز، واقعا قادر نیستند نشان دهند که چه کسی دروغ و چه کسی راست می‌گوید. «برونو ورشو» استاد روانشناسی دانشگاه آمستردام می‌گوید: «هیچ پایه و اساس علمی برای روش‌هایی که در این نرم‌افزار استفاده می‌شود وجود ندارد.»

همچنین فردریکا کالتنور، پژوهشگر سازمان بین‌المللی حریم‌خصوصی بر مبهم‌بودن عملکرد این نوع سامانه‌های خودکار تاکید کرده و در توییتی نوشته است: «با میلیون‌ها مسافری که موضوع هدف این سامانه‌ها هستند، حتی یک رقم خطای ظاهرا پایین هم می‌تواند به‌معنی صدها نفری باشد که اکنون باید صداقتشان بررسی شود آن‌هم فقط به این دلیل که یک نرم‌افزار به پلیس گفته است آنها دروغ می‌گویند!»